Τα αρχαία υδραγωγεία

Τα αρχαία υδραγωγεία

Στην ευρύτερη περιοχή της Αγίας Φιλοθέης σώζονται αρχαία υδραγωγεία που χρονολογούνται από τον 2ο μ.Χ. και μετά. Πρόκειται για το γνωστό Αδριάνειο Υδραγωγείο, το οποίο είναι όλο υπόγειο και μετέφερε ύδατα στην Αθήνα από την Πάρνηθα και την Πεντέλη και για ένα ακόμη που μετέφερε ύδατα από το σημερινό Κεφαλάρι προς την περιοχή των Πατησίων.

Το Αδριάνειο Υδραγωγείο ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 125 μ.Χ. και αποπερατώθηκε στα χρόνια του Αντωνίνου Πίου το 140 μ.Χ., δηλαδή χρειάστηκαν περίπου 15 χρόνια για την αποπεράτωσή του. Κατασκευάστηκε στο πλαίσιο εκτεταμένου οικοδομικού προγράμματος για την ύδρευση της πόλεως των Αθηνών και αποτέλεσε ένα σημαντικό τεχνικό έργο, το οποίο ολόκληρο ή τμήματα αυτού υδροδότησαν την Αθήνα έως τις αρχές του 20ου αιώνα.

Η αφετηρία του Αδριάνειου βρίσκεται στην Πάρνηθα και το τέλος του κύριου κλάδου στη δεξαμενή, που βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία στο Κολωνάκι. Από την περιοχή Σουνά Αχαρνών το υδραγωγείο κατευθυνόταν προς τη Μεταμόρφωση, διέσχιζε το Ν. Ηράκλειο, την περιοχή του Ολυμπιακού Σταδίου, την Αγία Φιλοθέη, περνούσε κάθετα τη λεωφόρο Κηφισίας προς το Χαλάνδρι και περνώντας μέσα από το Ν. Ψυχικό, το Γηροκομείο και τους Αμπελοκήπους κατάληγε στη δεξαμενή του Κολωνακίου.

Ένας σεβαστός αριθμός βοηθητικών υδραγωγείων στις περιοχές Χαλανδρίου, Αμαρουσίου και Κηφισιάς συνδέθηκε με το Αδριάνειο για την ενίσχυσή του. Ένα από τα βοηθητικά αυτά καλούμενα εγκάρσια, υδραγωγεία βρίσκεται σύμφωνα με τον Α. Παππά στην περιοχή της Αγ. Φιλοθέης και διέρχεται από την οδό Φλέμιγκ κατευθυνόμενο προς το Χαλάνδρι όπου συνδεόταν με το Αδριάνειο στη δεξαμενή του Χαλανδρίου, η οποία αποκαλύφθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα.

Για την κατασκευή του υδραγωγείου κατά μήκος του κεντρικού υπόγειου αγωγού και των βοηθητικών εγκάρσιων διανοίχτηκαν 465 φρέατα, Ένα από τα κτιστά αυτά φρέατα σώζεται στη Αγ. Φιλοθέη, στη συμβολή των οδών Αγίου Όρους και Αποστόλου Παύλου.

Στην περιοχή της Αγ. Φιλοθέης σώζεται επίσης, τμήμα ρωμαϊκής υδατογέφυρας, με κατεύθυνση ανατολής – δύσης εγκάρσια στη Λ. Καποδιστρίου, κοντά στη διασταύρωση αυτής με τη Λ. Κύμης. Ωστόσο, θα πρέπει να αποσυνδεθεί από το Αδριάνειο υδραγωγείο, διότι ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα αναφέρεται από τον Κορδέλλα ότι η υδατογέφυρα της Λ. Καποδιστρίου ανήκει σε διαφορετικό από το Αδριάνειο, υδραγωγείο. 

Για την υδατογέφυρα της Λ. Καποδιστρίου στην περιοχή της Αγ, Φιλοθέης ο Κορδέλλας το 1879 αναφέρει ότι σώζονταν 14 πεσσοί, ενώ στους χάρτες του Kaupert του 1884 σημειώνονται 12. Σήμερα διατηρούνται ορατοί στη θέση αυτή 10 πεσσοί, ενώ σε παλαιότερες φωτογραφίες διακρίνονται ένας ακόμη στην περιοχή της οδού Δωδεκανήσου, ο οποίος πιθανόν καθαιρέθηκε για τη διάνοιξη της οδού και ένας ακόμη ανατολικότερα (του πρώτου, με αρίθμηση από ανατολή προς δύση), που σήμερα πιθανόν διατηρείται εν καταχώσει.